Korzyści połączenia aspektów środowiskowych z ekonomicznymi zostały zauważone nawet na szczeblu rządowym. Wraz z początkiem maja bieżącego roku został utworzony Międzyresortowy Zespół do spraw Zielonych Zamówień Publicznych, który ma koordynować sprawy związane z zielonymi zamówieniami zgodnie z polityką zakupową państwa. Połączenie wymiaru ekologii z ekonomią to świeże spojrzenie na koszty zamawianych produktów, usług i robót budowlanych, uwzględniające ich cały cykl życia, bez skupiania się jedynie na cenie nabycia. Takie podejście do polityki zakupowej premiuje produkty o niskim zużyciu prądu oraz wody, co bezpośrednio przekłada się na obniżenie rachunków za media, zakup produktów o długiej żywotności oraz gwarancji, co z kolei ma wpływ na niższe koszty konserwacji i oddalenie perspektywy konieczności wymiany infrastruktury. To również produkty pozbawione lub ze zmniejszoną ilością substancji niebezpiecznych, o których myśli się dopiero w momencie końca cyklu życia produktu, czyli jego utylizacji. To koszty środowiskowe, ale i ekonomiczne, ponownie mocno ze sobą powiązane.
Środowiskowe kryteria oceny ofert oraz wyboru dostawców i wykonawców są stosowane sporadycznie, a powinny być dziś standardem – nie tylko przez wzgląd na realizowaną europejską politykę zrównoważonego rozwoju i związane z nimi regulacje, lecz także i przede wszystkim przez wzgląd na oszczędności finansowe w szerszej perspektywie, kosztów zarówno biznesu, jak i społecznych. Świadomie przyjęta strategia środowiskowa, w ramach której wybiera się racjonalnych dostawców, skraca łańcuchy dostaw i zwiększa produkcję energii elektrycznej na własne zapotrzebowanie, prowadzi do utrzymania równowagi między potrzebami biznesu a ochroną środowiska naturalnego. Świadomość i odpowiedzialność ekologiczną coraz częściej zauważają i doceniają inwestorzy. Odpowiednia komunikacja wpływa również na kształtowanie postaw społecznych.
Znaczącą przeszkodą w uwzględnianiu aspektów środowiskowych przy wyborze dostawców i wykonawców jest z pewnością brak wiedzy, dobrych praktyk, wzorów i poradników, które pomagałyby przejść przez ten proces. Przygotowanie takich materiałów oraz katalogu robót budowlanych, dostaw i usług wraz z przypisanymi do nich aspektami środowiskowymi lub innymi wymaganiami to jedno z głównych zadań powołanego przez prezesa Rady Ministrów wspomnianego Międzyresortowego Zespołu do spraw Zielonych Zamówień Publicznych. Można śmiało założyć, że przygotowany zbiór materiałów dla administracji publicznej będzie można wdrożyć do zamówień prywatnych. Zwiększająca się świadomość i odpowiedzialność inwestorów, zarządców oraz grup docelowych realizujących inwestycje powinna przełożyć się na większą odpowiedzialność środowiskową producentów i wykonawców. To proces, ale warto spojrzeć na biznes w kontekście korelacji ekologii z ekonomią.
Jakie aspekty środowiskowe można wziąć pod uwagę już teraz? Jak się zmierzyć z weryfikacją pozacenowych kryteriów? – podpowiadamy na przykładzie wyboru dostawców z branży produkcyjnej.
Kryterium: ślad węglowy produktu
Porównanie śladu węglowego konkurencyjnych produktów, który uwzględnia cały cykl życia produktu: od surowców, przez ich transport, produkcję, użytkowanie, aż po koniec cyklu życia i uniknięcie emisji w wyniku recyklingu produktów, nie powinno przysparzać problemów inwestorom. Kryterium śladu węglowego oferowanych produktów mobilizuje producentów do wdrożenia strategii środowiskowej przystającej do danej branży, a także do rzetelnego monitorowania jej efektów. Weryfikacja śladu węglowego oferowanych produktów może następować na podstawie przedłożonych przez producenta obliczeń, które zostały dokonane przez podmiot zewnętrzny lub pracowników producenta zgodnie z powszechnie przyjętą metodologią.
Kryterium: gwarancja
Porównanie gwarancji konkurencyjnych produktów powinno dotyczyć nie tylko okresu gwarancji, lecz także wskazanych w kartach gwarancyjnych zakresów wyłączeń, które mimo użytkowania produktu w przeznaczonym dla niego środowisku wpływają na utratę ochrony podczas standardowego użytkowania produktu. Nie mniej istotny jest okres ochrony gwarancyjnej od producenta.
Kryterium: żywotność produktu
Porównanie żywotności konkurencyjnych produktów określonej w latach odbywa się na podstawie właściwości danego materiału lub przeprowadzonych badań potwierdzonych opinią albo dokumentacją wystawioną przez instytucje niezależne od producenta. Weryfikacja kryterium żywotności oferowanych produktów, która została określona w latach, może następować na podstawie przedstawionej przez producenta niezależnej dokumentacji.
Kryterium: recykling
Minimalizowanie odpadów związanych z transportem produktów oraz późniejszej utylizacji produktów powinno być priorytetem. Porównanie kosztów środowiskowych i ekonomicznych związanych z końcem życia konkurencyjnych produktów to ograniczenie odpadów do minimum i dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym. Weryfikacja grup utylizacji oferowanych produktów z pewnością wskaże skalę problemu. Właściwe wydaje się premiowanie tych produktów, które po okresie użytkowania mogą zostać w 100% przetworzone na nowy wyrób zgodnie z ideą gospodarki o obiegu zamkniętym.
Kryterium: koszty konserwacji
Na etapie wyboru dostawcy w zasadzie nie analizuje się kosztów konserwacji oferowanych rozwiązań. Porównanie kosztów konserwacji konkurencyjnych produktów po upływie okresu gwarancji (w czasie określonym przez zamawiającego) może zaskoczyć. Wysokie koszty konserwacji często finalnie wymuszają wymianę wybranych produktów na nowe, co pociąga za sobą duże koszty środowiskowe i ekonomiczne.
Zaprezentowane przykładowe kryteria środowiskowe wpisują się w ideę zielonych zamówień, czyli realnych oszczędności w wymiarze zarówno ekologicznym, jak i ekonomicznym w dłuższej perspektywie czasu. To świeże spojrzenie na odpowiedzialny biznes, a także lepsza jakość życia nas samych oraz przyszłych pokoleń w idei zrównoważonego rozwoju. Korelacja ekologii z ekonomią jest faktem i warto spojrzeń na biznes przez jej pryzmat.
