Chodzi o dbałość o odpowiednie oświetlenie, wykorzystanie takich materiałów jak drewno, wprowadzenie roślin, które nie tylko cieszą oko, lecz także poprawiają jakość powietrza. Jest jednak jeszcze jedna ważna kwestia – odczuwanie dobrostanu jest mocno związane z jakością relacji z osobami, z którymi przebywamy, a środowisko pracy może sprzyjać budowaniu więzi między ludźmi.
Dlaczego warto projektować miejsca wspierające budowanie relacji właśnie teraz?
O ten aspekt projektowania związany z dobrostanem w biurach szczególnie warto zadbać w czasach pracy hybrydowej. W prowadzonych przez Collliers Define badaniach ponad 60% respondentów deklarowało negatywny wpływ pracy zdalnej na podtrzymywanie wśród pracowników poczucia przynależności do zespołu (raport Hybrid & Beyond 2022, Colliers). Dlatego kiedy pytamy o funkcje biura i style pracy zespołów hybrydowych w ramach procesów projektowania środowiska pracy, zarówno kadra menedżerska, jak i osoby z zespołów podkreślają, że biuro ma być miejscem spotkań, a jego funkcją powinno być przeciwdziałanie negatywnym aspektom rozproszenia. Nie bez powodu powrotowi do biur po pandemii towarzyszyły hasła podkreślające wzmacnianie społeczności organizacyjnych oraz działania ułatwiające reintegrację zespołów, takie jak wspólne wyjścia czy oglądanie sportu albo czwartki z pizzą. Również dzięki odpowiedniemu zaprojektowaniu przestrzeni można aranżować sytuacje wspierające budowanie relacji. I warto dziś sięgnąć do bogatego repozytorium narzędzi, by projektować przestrzenie zbliżające ludzi. Ma to zdecydowaną przewagę nad okazjonalnymi działaniami, gdyż kształtuje trwałe praktyki. Gdzie szukać inspiracji?
Społeczne wymiary przestrzeni
Koncepcje, które mówią o społecznej mocy przestrzeni, nie są w projektowaniu nowe. Pojęcia przestrzeni odspołecznionej (ang. sociofugal) i dospołecznionej (ang. sociopetal) jeszcze w latach 60. XX wieku wprowadził do słownika nauk społecznych Humphry Osmond. Zauważył, że niektóre pomieszczenia skłaniają ludzi do zachowywania większego dystansu i niewchodzenia w interakcje i nazwał je odspołecznionymi. Sugerował, że odpowiednia aranżacja przestrzeni może się przyczynić do formowania się grup i intensyfikacji zachowań społecznych. Również Edward Hall, wybitny antropolog, analizował wzajemny wpływ relacji przestrzennych między osobami oraz między osobami a otoczeniem materialnym na reakcje psychiczne i sposób komunikacji. Zapoczątkował nurt badań, który nazwał proksemiką, zajmujący się przestrzenią społeczną i indywidualną jako szczególnym wytworem kultury oraz jej postrzeganiem przez człowieka. Prace Osmonda i Halla stworzyły podstawy myślenia o tym, że przestrzeń ma swoje społeczne wymiary, niewidzialne, ale realnie oddziałujące na ludzi. Korzystanie z tej wiedzy i projektowanie przestrzeni dospołecznych w biurach, miejsc sprzyjających utrzymaniu dobrostanu psychicznego i odpowiedniego poziomu dobrej energii społecznej jest dziś bardzo ważne.
Maszyny do bycia razem: odpowiedź na izolację i samotność, pogorszenie relacji w zespołach
Na szczęście dobre przestrzenne i wzornicze narzędzia do konstruowania sytuacji bycia razem projektanci mają dobrze opanowane. W książce Circula, a design solution for social integration (Circula, rozwiązania wzornicze sprzyjające integracji społecznej, 2022), którą miałam przyjemność napisać razem z Tomkiem Rygalikiem, wyjaśnialiśmy, jak dzięki prostemu zabiegowi zaproszenia ludzi do siedzenia w kręgu tworzy się atmosferę otwartości, bezpośredniości spotkania, skoncentrowania uwagi na rozmówcy. Circula, okrągłe siedzisko, to dobry przykład projektu przeciwdziałającego izolacji i samotności, ale istnieje bogaty katalog takich aranżacji przestrzennych dających się wprowadzić w projektach przestrzeni biurowych. Po pierwsze jest to kwestia proporcji przestrzeni – zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc, w których pracownicy mogą się spotkać i popracować czy porozmawiać. Po drugie dobrze jest projektować przestrzenie w sposób mniej formalny, budujący odpowiednią atmosferę spotkania: dwa fotele i niski stolik zamiast krzeseł ustawionych naprzeciw siebie przy stole konferencyjnym. Kolejna sprawa to projektowanie kuchni i przylegających do nich przestrzeni socjalnych, by były nie tylko przestrzeniami, w których można zjeść posiłek, lecz także miejscami wspólnego spędzania czasu przy jedzeniu.
Kurs: dobrostan
Kreowanie przestrzeni, która sprzyja tworzeniu relacji międzyludzkich, to dziś część większego projektu rozpoczętego w wielu organizacjach, związanego z takim przekształceniem kultur organizacyjnych, aby dbanie o dobrostan pracowników było jedną z ważnych wartości. Warto pamiętać, że tworzenie przestrzeni dospołecznych można zaczynać od drobnych zmian polegających na zmianie ustawienia poszczególnych mebli tak, aby sprzyjało to interakcji. Większe zmiany w biurach związane z dostosowaniem przestrzeni do wymogów pracy hybrydowej stanowią natomiast okazję do wpisania celów związanych z dbaniem o dobrostan wysoko na listę priorytetów i zaplanowania zmian wymagających pewnych inwestycji, takich jak stworzenie kameralnych, nieformalnych miejsc do spotkań czy powiększenie przestrzeni socjalnych przy kuchniach.
Warto przy tym zaangażować pracowników, by mieli okazję współtworzyć kulturę dobrostanu i współprojektować rozwiązania dopasowane do ich potrzeb.
