Neuroróżnorodność – kogo dotyczy?
Neuroróżnorodność jest terminem bez jednej określonej definicji. Odnosi się do wszystkich ludzi, ponieważ każdy z nas funkcjonuje w inny sposób, ma różne potrzeby. Neuroróżnorodność można określić zatem jako zakres niewidzialnych gołym okiem różnic między funkcjonowaniem mózgu a indywidualną kombinacją cech osobowości. Podejście do tego tematu ewoluowało w ciągu lat. Neuroróżnorodność została zastąpiona pojęciem „neuroatypowość”, bo coraz więcej osób rozumie, że każdy z nas jest inny, a różnic nie da, a wręcz nie powinno, się unikać ani niwelować. W tej naszej odmienności zaczynamy szukać zalet, a nie wad. Usuwamy bariery i wprowadzamy uniwersalne rozwiązania, dzięki którym każdy może poczuć się dobrze we własnej skórze.
W zasadzie można powiedzieć, że więcej nas różni, niż łączy, bo każdy człowiek odbiera świat w inny, niepowtarzalny sposób. Za reakcje na otoczenie i zachowania odpowiadają nasze zmysły – bez nich nie moglibyśmy orientować się w otaczającej nas przestrzeni. Kluczem do projektowania z uwzględnieniem doświadczeń neurologicznych jest więc zrozumienie odmienności percepcji świata oraz wynikających z niej potrzeb. Bardzo się cieszę, że ten temat jest poruszany, ponieważ o ile o potrzebach związanych na przykład z poruszaniem mówi się dużo i kwestie te znajdują odzwierciedlenie w przepisach (miejsca dostosowane dla osób z niepełnosprawnościami, niedowidzących itp.), to tematów związanych z funkcjonowaniem mózgu praktycznie się nie podnosi.
Zróżnicowane postrzeganie świata
Wszyscy znajdujemy się na spektrum pomiędzy hipo- a hiperwrażliwością na bodźce. Tak samo jest w przypadku wachlarza mniej lub bardziej pasywnych lub aktywnych sposobów reakcji na stymulanty z otoczenia. W związku z tymi predyspozycjami biologicznymi ludzie preferują odmienne warunki do nauki, pracy i skupienia. Jedni potrzebują do tego niezmąconej ciszy, inni lepiej odnajdują się w działaniach grupowych i gwarnej wymianie pomysłów. Dla części pisanie przez współpracowników na klawiaturze to hałas niepozwalający się skupić, a dla reszty niezauważalny szmer. Projektowanie wnętrz powinno więc opierać się na tworzeniu środowisk, w których ludzie o zróżnicowanych potrzebach mogą znaleźć przestrzeń, w której będą mogli swobodnie funkcjonować i wykonywać swoje zadania najlepiej, jak potrafią. Takie podejście wspiera produktywność, komfort oraz zaangażowanie wszystkich użytkowników. Niezbędne są też pomieszczenia dające moment wytchnienia, zwłaszcza osobom o wysokiej wrażliwości na bodźce. Bardzo się cieszę, że temat ten przenika ze świata nauk medycznych i społecznych do architektury. Projektowanie, które uwzględnia różnorodność, to dla nas, architektów, nie tylko ważny element pracy, lecz także źródło radości i nowych pokładów kreatywności.
Roark Studio
Pracownia architektoniczna założona w 2015 roku w Sopocie i prowadzona przez Jakuba Bladowskiego. Wśród klientów Roark Studio są najwięksi trójmiejscy deweloperzy i inwestorzy.
Projektowanie zdrowych miast, zastosowanie nowoczesnych technologii, a także rewitalizacja budynków poprzemysłowych to główne sfery zainteresowań zespołu Roark Studio. W firmie pracuje również zespół projektowania wnętrz.
Od początku istnienia misją Roark Studio jest tworzenie projektów, których sprzedaż daje satysfakcję wszystkim stronom – pracowni, deweloperom i kupującym. Pracownia zatrudnia 32-osobowy zespół, który umiejętnie łączy w swojej pracy dobre praktyki z innowacyjnym i świeżym spojrzeniem.
Dbałość o jakość na każdym etapie procesu projektowania wydała owoce – projekty Roark Studio są wielokrotnie nagradzane. Na koncie zespołu jest również 13 wygranych konkursów.
Mnogość bodźców
Społeczeństwo na ogół nie zdaje sobie sprawy, jak wiele czynników w miejscu pracy wpływa na dobrostan i efektywność pracowników. Skomplikowane, nieuporządkowane wizualnie otoczenie (np. nierówne posadzki) może powodować problemy w orientacji w przestrzeni oraz poruszaniu się, szczególnie w przypadku osób z zaburzeniami (m.in. dyspraksją) czy po urazach (np. chodzących o kulach). Dzieje się tak, ponieważ stanowi to dla mózgu dodatkowy poziom trudności do odszyfrowania. Innym przykładem są pracownicy cierpiący na migreny (a doświadcza ich aż jedna na siedem osób), którzy są bardzo wrażliwi na intensywne zapachy, ostre światło i dźwięki. Na możliwość skupienia w pracy wpływają także temperatura oraz bliskość i częstotliwość kontaktów z innymi ludźmi. Projektanci muszą więc zwracać uwagę na zapewnienie rozmaitych przestrzeni w zakresach takich jak skala pomieszczeń, oświetlenie i nasłonecznienie, temperatura, wentylacja czy akustyka, aby osoby o zróżnicowanych potrzebach mogły znaleźć dla siebie najlepsze miejsce do zarówno pracy, jak i odpoczynku.
Bardzo ważnym aspektem jest też dobrze zaprojektowany tzw. wayfinding i w budynku, i wokół niego. Powinien on być przejrzysty i czytelny dla wszystkich, między innymi także osób z zaburzonym postrzeganiem barw. Ma to ogromne znaczenie dla orientacji w przestrzeni i swobodnego poruszania się po terenie. W innym wypadku osoby odwiedzające siedzibę firmy będą zdenerwowane i zrezygnowane. O reakcjach stresowych na źle zaprojektowane otoczenie także niewiele się mówi, a w architekturze ma to ogromne znaczenie. W ramach przykładu przywołam problemy osób cierpiących na klaustrofobię, agorafobię lub lęk wysokości. Są to obawy ściśle związane z interakcją z przestrzenią. Architekci powinni wziąć to pod uwagę, zwłaszcza w przypadku projektowania wind, mostków, klatek schodowych, ale również długich, zamkniętych wizualnie korytarzy. Projekty przestrzeni w naszym Roark Studio zawsze tworzone są z myślą o ludziach, którzy będą ich użytkownikami, aby czuli się w nich bezpiecznie i komfortowo.
