Zaktualizowana edycja tej publikacji, odzwierciedlająca najnowsze przepisy oraz normy, stanowi przewodnik do budowania bardziej inkluzywnej i komfortowej przestrzeni dla osób z niepełnosprawnościami, jednocześnie podnosząc świadomość o znaczeniu dostępności w architekturze.
Podręcznik dla architektów
Włącznik 2.0 to podręcznik dla architektów, który przybliża projektowanie uniwersalne, czyli takie, które ułatwia spełnienie wymagań powszechnej dostępności. Zawiera konkretne wskazówki dotyczące tworzenia miejsc bezpiecznych i przyjaznych dla wszystkich.
Gdy w 2017 roku wspólnie z Fundacją Integracja publikowaliśmy pierwszą edycję Włącznika, zapowiedzieliśmy, że nasze budynki biurowe będą obiektami pozbawionymi barier. Dotrzymaliśmy słowa. Zasady opisane w tym repetytorium trafiły do obowiązujących w naszej firmie ogólnych zasad projektowania i są stosowane przy wszystkich naszych projektach. Dzięki temu biurowce Skanska spełniają różnorodne potrzeby najemców i gości, w tym osób z niepełnosprawnościami, opiekunów z małymi dziećmi czy też osób starszych. W ten sposób wszyscy użytkownicy naszych biurowców mogą w pełni, bez fizycznych ograniczeń aktywnie uczestniczyć w codziennym życiu zawodowym. Wyeliminowaliśmy bariery architektoniczne, takie jak progi i stworzyliśmy odpowiednio szerokie przejścia. Windy w naszych budynkach są wyposażone w funkcję głosową i panele oznaczone w alfabecie Braille’a. Z kolei przestrzeń biurowa, a także toalety i pomieszczenie z prysznicami, są dostosowane do komfortowego manewrowania wózkiem. Potwierdzają to certyfikaty „Obiekt bez Barier” przyznawane naszym budynkom.
W zgodzie z projektowaniem uniwersalnym
Punktem wyjścia przy powstawaniu Włącznika było siedem zasad projektowania uniwersalnego.
- Równy dostęp – rozwiązanie powinno być użyteczne i atrakcyjne dla ludzi o różnych możliwościach fizycznych. Przykład: blat recepcji głównej w budynku zamontowany na wysokości umożliwiającej interakcje z pracownikami recepcji osobom o różnym wzroście i poruszającym się na wózku.
- Elastyczność użytkowania – rozwiązanie powinno uwzględniać potrzeby i możliwości różnych użytkowników. Przykłady: stół z możliwością regulacji wysokości blatu; uwzględnienie możliwości obsługi przez osoby zarówno prawo-, jak i leworęczne.
- Prostota i intuicyjność – sposób korzystania z rozwiązania powinien być łatwy do zrozumienia i niezależny od doświadczeń, wiedzy, znajomości języka i stopnia koncentracji użytkownika. Przykłady: proste, obrazkowe instrukcje obsługi, intuicyjne menu urządzeń elektronicznych.
- Czytelna informacja – informacja powinna być czytelna niezależnie od warunków otoczenia oraz możliwości sensorycznych użytkowników. Przykłady: wyróżnienia kolorystyczne lub nadawanie symboli poszczególnym strefom budynków.
- Tolerancja dla błędów – rozwiązanie powinno minimalizować niebezpieczeństwo i negatywne konsekwencje przypadkowych lub niezamierzonych działań użytkownika. Przykład: możliwość cofnięcia w aplikacji ostatnio wykonanych czynności.
- Minimalizowanie wysiłku fizycznego – korzystanie z rozwiązania powinno się odbywać w sposób efektywny, wygodny i niepowodujący zmęczenia u użytkownika. Przykład: duże i kontrastowe oznaczenia niewymagające skupienia wzroku, przyciski i panele umieszczone na wysokości niewymagającej nadmiernego wyciągania rąk, otwierane automatycznie drzwi lub łatwo otwieralne drzwi tam, gdzie zastosowanie automatycznie otwieranych nie jest możliwe.
- Parametry i wielkość przestrzeni umożliwiające dostęp i użytkowanie – przestrzeń i parametry danego rozwiązania powinny umożliwiać korzystanie z niego, niezależnie od parametrów ciała, postury i mobilności użytkownika. Przykłady: odpowiednio szerokie otwory drzwiowe i zapewnienie szerszych bramek kontroli dostępu dla osób poruszających się na wózku.
I według najnowszych przepisów
Druga edycja tego podręcznika tworzonego przez Fundację Integracja przy naszym wsparciu jest zaktualizowana zgodnie z nowymi przepisami o warunkach technicznych, drogach publicznych i obowiązkach ich zarządców, a także z nową wersją normy ISO 21542. Dodane zostaną również komfortki (changing places), które fundacja promuje wraz z koalicją organizacji pozarządowych pod nazwą „Przewijamy Polskę”. W ten sposób mamy publikację, która opisuje najnowsze sposoby uniwersalnego projektowania przestrzeni publicznych i miejsc pracy.
Ważne nie tylko jak, ale i dlaczego
Włącznik 2.0 nie tylko podpowiada, w jaki sposób należy projektować włączające przestrzenie, lecz także tłumaczy, dlaczego powinno się to robić.
Z punktu widzenia pracodawcy inkluzyjność w projektowaniu przestrzeni wpływa na postrzeganie miejsca pracy jako bardziej otwartego i zrównoważonego. Brak barier architektonicznych to bezpośrednia realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji w kontekście dostępności dla osób niepełnosprawnych bądź z pewnymi ograniczeniami. Dostępność rozwiązań w zróżnicowanym społeczeństwie to przede wszystkim naturalne znoszenie barier, aby wszyscy jego członkowie mogli w pełni korzystać ze swoich praw i możliwości. Jako pracodawca, uwzględniając potrzeby wszystkich, dajemy sobie jednocześnie szansę na pozyskanie świetnych specjalistów w swojej dziedzinie.
Włączenie i różnorodność stały się ważnymi tematami w dzisiejszym środowisku korporacyjnym. Badania pokazują, że zróżnicowane zespoły są bardziej skłonne do kreatywnych rozwiązań i innowacyjnych koncepcji. Choć różnorodność wymieniana jest jako kluczowy element w strategii firmy, to większość z nich skupia się jednak na płci i pochodzeniu etnicznym, zwracając mniejszą uwagę na osoby z niepełnosprawnościami. Niewiele organizacji podejmuje inicjatywę zatrudniania takich pracowników, między innymi z powodu obaw o ich kompetencje lub istniejące fizyczne bariery w miejscu pracy. W efekcie firmy tracą źródło talentów, nie docierają do potencjału ludzi, których umiejętności mogą wnieść dodatkową wartość dla pracodawcy. Jak podkreśla Luisa Alemany, profesor nadzwyczajny w London Business School, osoby niepełnosprawne to niewykorzystana pula talentów, grupa świetnych specjalistów, którzy z powodu swojej niedyspozycji nie mogą znaleźć pracy, bo nie pasują do „standardowych warunków”. Warto też pamiętać, że z niepełnosprawnością często idą w parze nietypowe umiejętności, a także motywacja, zaangażowanie w pracę.
Zatrudnianie osób niepełnosprawnych jest zwykle postrzegane w kontekście działań społecznych. A przecież integracja z nimi może prowadzić do realnej przewagi konkurencyjnej i długoterminowej rentowności firmy. Co ważne, buduje też reputację pracodawcy. Alemany zwraca uwagę, że „posiadanie pracowników lub innych kolegów z niepełnosprawnościami jest czymś, co sprawia, że ludzie będą bardziej zainteresowani pracą w tej firmie. Czują, że firma jest lepsza”.
Włącznik 2.0 pokazuje, że każda przestrzeń może być dostępna, każdy pracownik czy kandydat do pracy, który dysponuje kompetencjami i umiejętnościami poszukiwanymi przez pracodawcę, może realizować się zawodowo. Krok po kroku pokazujemy, jak sprawić, by przestrzeń była dla wszystkich i sprawiała, że każdy pracownik/pracodawca/interesariusz są w sytuacji win–win.
Chodzi o projektowanie uniwersalne, a więc takie, które jest skierowane do jak największej liczby osób o różnorodnych potrzebach. Należy poszerzać te grupy, zwłaszcza dla budynków użyteczności publicznej, które powinny być dostępne dla każdego.
Tworząc Włącznik 2.0, dokonaliśmy kompleksowego opracowania. Tą publikacją wspieramy osoby zajmujące się projektowaniem. Jest ona też łatwa w odbiorze, ponieważ specjalnie została napisana przystępnym językiem i opatrzona licznymi grafikami – stanowi więc zbiór praktycznych wskazówek, którymi dzielimy się z całym środowiskiem architektów, a także z osobami odpowiedzialnymi za tworzenie przyjaznego miejsca pracy.
Zastosowanie rozwiązań zaproponowanych we Włączniku 2.0 pozwoli dostosować przestrzenie do różnych potrzeb pracowników i uczynić je dostępnymi dla wszystkich, bez względu na ich ograniczenia. I nawet jeśli osoby typowe nie zauważą zmian w otoczeniu, to te ze szczególnymi potrzebami zdecydowanie je docenią.
